Nieśmiałe dziecko

Nieśmiałe zachowania są normalne u niemowląt i dzieci. Na przykład niemowlę może trzymać się kurczowo swoich rodziców, płakać w sytuacjach społecznych lub fizycznie próbować unikać interakcji społecznych poprzez chowanie głowy, przesuwanie się lub odwracanie, albo zamykanie oczu.

Przedszkolak może nie chcieć mówić, kiedy nieznajomi ludzie do niego mówią. Może chować się za rodzicem lub unikać udziału w zabawie. Dziecko w wieku szkolnym może unikać odpowiadania na pytania w klasie, mieć problemy z nawiązywaniem przyjaźni, wolałoby siedzieć z tyłu i patrzeć, jak inni się bawią, albo unikać nowych zajęć.

Nie ma nic złego w nieśmiałości.

Wszystkie dzieci są inne, a niektóre są bardziej nieśmiałe niż inne. Jest to po prostu część ich temperamentu, który jest unikalnym sposobem, w jaki wchodzą w interakcje ze światem.

Dzieci, które wydają się nieśmiałe, często „rozgrzewają się”, gdy poznają osobę lub sytuację. Oznacza to, że lepiej jest opisywać te dzieci jako „wolno się rozgrzewające” niż „nieśmiałe”. Etykietowanie dziecka jako „nieśmiałego” może sprawić, że będzie ono czuło, że coś jest z nim nie tak, lub że nic nie może zrobić ze swoją nieśmiałością.

Wspieranie dziecka z nieśmiałością

Nieśmiałość nie zawsze znika z czasem, ale dzieci mogą nauczyć się większej pewności siebie i komfortu w kontaktach z innymi ludźmi. Poniższe wskazówki mogą w tym pomóc.

Wskazówki dla niemowląt i małych dzieci

Daj dziecku czas, by poczuło się swobodnie. Nie zmuszaj go, by od razu szło w ramiona nieznanego mu dorosłego. Zamiast tego zachęć dorosłego, by pobawił się zabawką w pobliżu Twojego dziecka i używaj spokojnego głosu.
Bądź przy dziecku w sytuacjach społecznych, takich jak grupy zabawowe czy grupy rodziców, zachęcając je do odkrywania. Kiedy dziecko poczuje się pewniej, możesz stopniowo oddalać się od niego na krótkie okresy. Na przykład usiądź na krześle z innymi dorosłymi, podczas gdy Twoje dziecko bawi się na podłodze. W razie potrzeby możesz wrócić do dziecka.
Daj dziecku do zrozumienia, że jego uczucia są w porządku i że pomożesz mu je opanować. Na przykład: „Widzę, że czujesz się trochę przestraszony, bo nie wiesz, kto jest na przyjęciu. Rozejrzyjmy się razem, zanim wejdziemy”.
Unikaj nadmiernego pocieszania swojego dziecka. Nadmierne pocieszanie daje sygnał, że uważasz tę sytuację za straszną. A dodatkowa uwaga może przypadkowo zachęcić dziecko do nieśmiałych zachowań.
Chwal „odważne” zachowania, takie jak reagowanie na innych, nawiązywanie kontaktu wzrokowego, próbowanie czegoś nowego czy bawienie się z dala od Ciebie. Mów konkretnie o tym, co zrobiło Twoje dziecko – na przykład: „Quinn, podobało mi się, jak przywitałeś się z chłopcem w parku. Czy zauważyłeś, jak się uśmiechnął, kiedy to zrobiłeś?”.
Staraj się modelować pewne siebie zachowania społeczne, by dziecko mogło obserwować i uczyć się od Ciebie. Na przykład, kiedy ktoś się z Tobą przywita, zawsze odwzajemnij to przywitanie.
Jeśli inni ludzie mówią, że Twoje dziecko jest „nieśmiałe”, delikatnie popraw ich w obecności swojego dziecka. Na przykład: „Lou potrzebuje trochę czasu, by się rozgrzać. Kiedy poczuje się komfortowo, będzie się chętnie bawić”. To sygnał, że rozumiesz, jak czuje się Twoje dziecko i że poradzi sobie z sytuacją, kiedy będzie na to gotowe.

Wskazówki dla dzieci w wieku szkolnym

Zachęcaj do wspólnych zabaw, zarówno w Twoim domu, jak i w domu przyjaciół. Jeśli Twoje dziecko zostanie zaproszone do domu kolegi, może poczuć się pewniej, jeśli na początku pójdziesz z nim. Możesz stopniowo zmniejszać ilość czasu spędzanego z nim w domach innych ludzi.
Ćwicz z dzieckiem w domu pokazywanie i opowiadanie lub prezentacje klasowe. Pomoże to dziecku poczuć się bardziej komfortowo, kiedy będzie musiało stanąć przed klasą.
Zachęcaj swoje dziecko do udziału w zajęciach pozalekcyjnych. Postaraj się znaleźć takie, które zachęcają do zachowań społecznych – na przykład harcerstwo lub sport.
Poinstruuj dziecko przed spotkaniami towarzyskimi – na przykład: „Ludzie będą chcieli dziś z tobą porozmawiać. Pamiętaj, by patrzeć na wujka Dana, gdy będzie mówił. Jeśli tego nie zrobisz, może pomyśleć, że go nie słuchasz”.
Unikaj negatywnych porównań z bardziej pewnym siebie rodzeństwem lub przyjaciółmi.
Pomagaj dziecku budować poczucie własnej wartości, zachęcając je do robienia nawet małych kroków w kierunku zmniejszenia nieśmiałości.

Kiedy nieśmiałość może być problemem

Nieśmiałe zachowanie Twojego dziecka może być problemem, jeśli sprawia mu (lub Tobie) wiele przykrości lub przeszkadza w codziennym życiu. Na przykład, nieśmiałość może być problemem, jeśli:

Ty lub Twoje dziecko nie możecie chodzić w różne miejsca z powodu jego nieśmiałości
Twoje dziecko wykazuje oznaki lęku w sytuacjach społecznych, takich jak przyjęcia czy szkoła
Twoje dziecko mówi, że czuje się samotne, ale nie wie, jak dołączyć do innych dzieci
Twoje dziecko czuje, że nie potrafi odpowiadać lub zadawać pytań w klasie.
U niektórych dzieci, które są nieśmiałe, rozwijają się później stany lękowe. Jeśli więc nieśmiałe zachowanie Twojego dziecka jest znaczące i trudno je zmienić, pomocna może okazać się rozmowa z profesjonalistą, np. lekarzem rodzinnym, pediatrą lub psychologiem.

Nieśmiałość czy coś innego?

Dobrze jest porozmawiać z pielęgniarką środowiskową i rodzinną (w przypadku małych dzieci i niemowląt) lub nauczycielem dziecka (w przypadku przedszkolaków i dzieci w wieku szkolnym), aby rozważyć inne możliwe przyczyny zachowania Twojego dziecka.

Na przykład:

Dziecko z opóźnieniem językowym może wykazywać oznaki, że chce rozmawiać z ludźmi – na przykład szuka kontaktu wzrokowego lub próbuje nawiązać kontakty społeczne – ale jest sfrustrowane, że nie może zostać zrozumiane.
Dziecko z wadą słuchu może nie słyszeć lub nie reagować na to, co mówią ludzie, lub mieć problemy z wykonywaniem poleceń.
Dziecko z zaburzeniami ze spektrum autyzmu (ASD) może mieć trudności z odczytywaniem sygnałów społecznych, może nie bawić się w taki sam sposób jak inne dzieci i może wydawać się niezainteresowane kontaktami społecznymi.